Priorytet: gaz. Strategiczne inwestycje dla Polski i Europy

Polityka Energetyczna Polski 2040 zakłada stopniowe odchodzenie od węgla. Pod koniec tej dekady jego udział w całkowitym zużyciu energii nie będzie przekraczać 56 proc. (bardziej restrykcyjny scenariusz, uwzględniający wysokie ceny uprawnień do emisji CO2, zakłada spadek nawet do 37,5 proc.). Równocześnie udział OZE ma być nie mniejszy niż 23 proc.

Paliwem przejściowym na polskiej drodze do transformacji energetycznej i gospodarki nisko-, a w dłuższej perspektywie zeroemisyjnej, ma być gaz ziemny. Charakteryzujący się dwukrotnie niższą emisyjnością gaz w najbliższych latach ma stać się atrakcyjną alternatywą dla węgla. Jak zakładają eksperci, w 2040 r. rodzima energetyka w znacznym stopniu ma się opierać na paliwach gazowych, które nie tylko przybliżą Polskę do osiągnięcia neutralności klimatycznej, ale też staną się istotnym elementem stabilizacji dostaw energii.

A to oznacza konieczność zwiększenia importu tego surowca, co oznacza dalszą dywersyfikację dostaw, a co za tym idzie rozbudowę gazowej sieci przesyłowej i dystrybucyjnej. Budowę nowych i modernizację istniejących gazociągów w kierunku sieci inteligentnych wspiera Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020 (POIiŚ) w ramach działania 7.1 Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii. Inwestycje z udziałem wsparcia Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) powstają przy zaangażowaniu spółek energetycznych przy współpracy z Instytutem Nafty i Gazu – Państwowym Instytutem Badawczym, jako Instytucją Wdrażającą POIiŚ.

Wielomilionowe inwestycje w gaz

Dywersyfikację dostaw umożliwia między innymi terminal LNG w Świnoujściu, główne źródło dostaw skroplonego gazu ziemnego do Polski. W tej chwili jego rozbudowę (zwiększenie możliwości regazyfikacyjnych z 5 mld do 7,5 mld Nm3 rocznie) wspiera EFRR z POIiŚ 2014–2020. Dzięki dodatkowym działaniom inwestora – Operatora Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. ostatecznie po zakończeniu rozbudowy, moce regazyfikacyjne mają wzrosnąć do 8,3 mld m3 gazu rocznie, począwszy od 2024 r.

Kolejną inwestycją, która pozwala na dostarczanie do Polski błękitnego surowca ze złóż znajdujących się na Morzu Północnym, jest budowa dwunitkowego Baltic Pipe łączącego Danię z Polską i rozprowadzającego gaz z Szelfu Norweskiego. Przepustowość podmorskiego gazociągu ma wynosić ok. 10 mld m3, co umożliwi pokrycie ok. 60 proc. rodzimego zapotrzebowania na gaz.

Terminal LNG w Świnoujściu oraz Baltic Pipe z infrastrukturą w Europie Środkowej i Wschodniej – przez Czechy, Słowację i Węgry do terminala LNG w Chorwacji – ma połączyć korytarz gazowy Północ-Południe. Gazociągi przesyłowe, które powstają dzięki wsparciu z POIiŚ, biegną przez środkową oraz południową Polskę i stanowią część krajowego systemu przesyłowego. To ogromne przedsięwzięcie infrastrukturalne również wspiera działania związane z dywersyfikacją źródeł i kierunków dostaw, a także stabilizację dostaw, co jest szczególnie ważne w kontekście trwającej wojny w Ukrainie i izolacji Rosji w Europie (która jeszcze do niedawna była głównym dostawcą gazu do krajów Europy środkowo-wschodniej).

Działania te uzupełnia budowa i przebudowa sieci dystrybucyjnej, przy której wykorzystuje się najnowsze rozwiązania techniczne i technologiczne nadając jej cechy sieci inteligentnej. Co ważne, zapewniają one wieloletnie funkcjonowanie, wysoką jakość, efektywność oraz dużą wytrzymałość i bezpieczeństwo powstałej infrastruktury, którą w przyszłości będzie można z powodzeniem rozbudować. Cel? Stworzenie nowoczesnego systemu gazowniczego, który w wieloletniej perspektywie będzie w pełni odpowiadał na potrzeby rynku, a jednocześnie zadba o niskoemisyjny rozwój gospodarczy kraju.

Inteligentna infrastruktura gazowa na wszystkich rodzajach ciśnień nie tylko zwiększa poziom dywersyfikacji zaopatrzenia w gaz ziemny, ale także likwiduje tzw. wąskie gardła w systemie przesyłowym i dystrybucyjnym spowodowane większym zapotrzebowaniem na gaz m.in. w dużych miastach. Inwestycje poprawiające możliwości dostaw gazu do obszarów niezgazyfikowanych, czy wymagających uzupełnienia lub unowocześnienia infrastruktury, a co za tym idzie rozpowszechniające to paliwo w gospodarce i u odbiorców indywidualnych również powstają przy udziale środków unijnych.

Strategiczne projekty

Wśród inwestycji strategicznych, wpływających na rozwój rynku gazu w Polsce oraz powstanie nowych kierunków dostaw, w tym z i do innych krajów , są gazociągi przesyłowe tworzące korytarz gazowy Północ-Południe.

Kluczowe dla transportu paliw z terminala LNG i Baltic Pipe odcinki m.in. Pogórska Wola – Tworzeń oraz Tworóg – Tworzeń o łącznej długości ok. 223 km, a także Lwówek – Odolanów, Czeszów – Wierzchowice i Czeszów – Kiełczów.

Gazociąg wysokiego ciśnienia Lwówek-Odolanów ma 168 km długości, średnicę 1000 mm i przebiega przez 19 gmin Wielkopolski i Dolnego Śląska. To część europejskiego systemu przesyłowego, który w przyszłości połączy Norwegię, terminal LNG w Świnoujściu i Gazociąg Bałtycki z terminalem na chorwackiej wyspie Krk. To także jeden z najdłuższych odcinków korytarza gazowego Północ-Południe i element końcowy magistrali łączącej polski terminal z podziemnymi zbiornikami gazu w Wierzchowicach i Mogilnie. Gazociąg wykorzystuje nowoczesne rozwiązania – zbudowano go wraz z linią światłowodową. Inwestycja pozwala na zwiększenie przesyłu gazu, a co za tym idzie wspiera bezpieczeństwo energetyczne kraju oraz budowę gospodarki niskoemisyjnej. Koszt inwestycji to przeszło 765 mln zł, z czego ponad 350 mln zł dołożyła Unia Europejska w ramach działania 7.1 POIiŚ 2014–2020.

Inwestycje realizowane z POIiŚ otwierają też kraj na nowe kierunki dostaw: Czechy, Słowację i Ukrainę. Połączenie z Czechami w przyszłości ułatwi odcinek Zdziewszowice – Wrocław i Tworóg – Kędzierzyn, ze Słowacją i Ukrainą – Strachocina – Pogórska Wola, a z samą Ukrainą – Hermanowice Strachocina.

Strategiczny gazociąg wysokiego ciśnienia Zdzieszowice – Wrocław ma 130 km, średnicę 1000 mm i biegnie przez województwa opolskie oraz dolnośląskie (545 m pod rzeką Nysa Kłodzka). To kolejny element korytarza gazowego Północ – Południe i jedna z najważniejszych inwestycji gazowych w kraju. Nie tylko poprawia ona nasze bezpieczeństwo energetyczne, ale też wspiera modernizację i rozbudowę systemu przesyłowego w rejonie południowo-zachodniej Polski. Częścią tego projektu jest też odgałęzienie relacji Kąty Opolskie – Przywory, o długości ok. 4 km i średnicy 400 mm. A w gminie Leśnica gazociąg Zdzieszowice – Wrocław zostanie połączony z gazociągiem relacji Zdzieszowice – Kędzierzyn-Koźle. Wartość projektu to ponad 822 mln zł, a unijnego dofinansowania – 340 mln zł.

Kolejny element korytarza Północ – Południe to gazociąg wysokiego ciśnienia Strachocina – Pogórska Wola o długości 97,4 km. Nitka łączy nowy węzeł w Strachocinie (gmina Sanok) oraz rozbudowany węzeł i tłocznię gazu w Pogórskiej Woli (małopolska gmina Skrzyszów). Odcinek przebiega przez 13 gmin, w tym 12 gmin w województwie podkarpackim i 1 gminę w województwie małopolskim. Koszt inwestycji to 647 mln zł, dofinansowanie z POIiŚ 2014–2020 wyniosło ponad 150 mln zł.

W działaniu 7.1 "Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii" Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 unijne dofinansowanie uzyskało łącznie 29 inwestycji w gazową infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną.

Płatna współpraca: Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy